خرمشهر ، شهر خون و قیام آزاد شد

کافه تاریخ- اخبار تاریخی

خرمشهر ، جنوبی ترین بندر ایران ، سرزمینی است که اولین بار با حمله اسکندر مقدونی به ایران به طور کامل ویران شد . خرمشهر تنها شهری در ایران است که در طول قرن بیستم 4 بار مورد تهاجم قرار گرفته است . از زمان محمد شاه قاجار گرفته تا سال 1359 . 527 روز از عمر جمهوری اسلامی گذشته بود که در ساعتهای اولیه صبح کودکانی که می خواستند اولین سال ورودشان به مدرسه را جشن بگیرند میگ های عراقی را در بالای آسمان خرمشهر مشاهده کردند . پس از 660 درگیری مرزی در 6 ماه اول سال 1359 ، اکنون ارتش عراق به رهبری صدام حسین که قرارداد مرزی الجزایر را در جلوی چشم دوربین های تلویزیونی پاره کرده بود ، رسما حمله به ایران را با 36 هزار سرباز ، 1435 دستگاه تانک و 530 قبضه انواع توپ آغاز کرد . 31 شهریور 1359 صدای شنی های تانک و سوت خمپاره ها ، رخت سیاه بر تن بندر خرمشهر پوشاند . در همان روزهای ابتدایی ، ظرفیت قبرستان جنت آباد خرمشهر مانند بیمارستان ها و انبارهای آذوقه تکمیل میشود . از یک سو آتش است و ترکش و سواران مرگ که هر روز به سمت خانه ها می تازند و از سوی دیگر شهری با هزاران خاطره و زندگی ای که سالها برای ساختن یک سقف کوچکش تلاش کرده بودی . انتقال مردم از شهر خود به یک مصیبت تبدیل شده است . هیچ کس باور نمی کند که این آتش بازی به درازا بکشد . همه منتظرند تا با خوبی و خوش همه چیز تمام شود و وقتی در خانه نشسته اند سقف خانه روی سرشان آوار نشود. هنوز چهار روز از جنگ نگذشته است که با سقوط پاسگاه مرز خرمشهر ، دشمن خرمشهر را تصرف شده فرض کرد و فرمانده ارتش عراق طی نامه ای به صدام اعلام می کند : دستورتان اجرا شد ، وارد محمره شدیم ) شهر در حال سقوط است . خبری از نیروهای کمکی نیست . از جمعیت 149.759 نفریِ خرمشهر ، نزدیک به 90 زن شهر را ترک نکرده اند. در آستانه 24 مهر عراق از سه محور جاده کمربندی ، خیابان چهل متری و خیابان حاشیه رودخانه پیشروی کرد و بر خرمشهر تسلط یافت . بیشتر خانم ها به دستور جهان آرا به بیرون از خرمشهر منتقل شده اند و تنها چند نفر به تعداد انگشتان دست هنوز در شهر باقی مانده بودند . از نیروهای مقاومت نیز آنها که در محاصره بودند با شنا خود را به شرق کارون می رساندند . تمام مقاومینی که در شهر مانده بودند با وضع فجیعی به شهادت رسیدند و عراقی ها اجساد مثله شده برخی از آنان را از ساختمان های شهر آویزان کردند . 24 مهر خونین ترین روز خرمشهری بود که حالا خونین شهر شده بود . تنها زنان باقی مانده در شهر نیز در حالی که شاهد این جنایات تلخ بودند از خرمشهر بیرون رفتند ...اخبار از مقاومت خانه به خانه مردان باقی مانده در شهر خبر می دهد دو لشگر تجهیزات در یک سمت شهر و کمتر از 100 مرد با تنها ژ3 های باقی مانده در سمت دیگر . کمترها ، یک هفته است که نمی گذارند خرمشهر اشغال شود .4 آبان 1359 ، دشمن فرمانداری خرمشهر یعنی مرکزی ترین نقطه شهر را تصرف و چهار تیربار در پشت بام آن کار گذاشته است ، مسجد جامع سقوط کرده است و نیروهایی که در شهر مانده اند محاصره شده اند . هیچ کس دیگر نمی تواند از خرمشهر خارج شود . خرمشهر سقوط کرد ...

یک سال و نیم بعد ، در حالی که قوای عراق در منطقه عمومی خرمشهر تقویت می شد، عملیات بیت المقدس در ساعت 00:55 بامداد 1361/2/10 با قرائت رمز مبارک یا علی ابن ابیطالب (ع) برای آزادسازی خرمشهر آغاز شد. نیروهای رزمنده - که از ساعت ها قبل در انتظار فرمان حمله بودند - در تمام محورهای عملیات به دشمن حمله ور شدند. در محور قرارگاه قدس، هوشیاری دشمن و وجود استحکامات متعدد، موجب شد نیروها تنها قسمتی از منطقه جنوب رودخانه کرخه کور را به عنوان سرپل تصرف کنند. لیکن تا 48 ساعت بعد همچنان برخی از رخنه ها باقی بود تا اینکه سرانجام پس از 5 روز، خط سرپل از کیلومتر 68 تا کیلومتر 103 تثبیت و کلیه رخنه ها ترمیم شد. مرحله دوم عملیات در ساعت 22:30 روز 1361/2/16 آغاز شد. نیروهای قرارگاه فتح، در همان ساعات اولیه به جاده مرزی رسیدند. یگان های قرارگاه نصر نیز با اندکی تاخیر و تحمل فشارهای شدید دشمن، به مرز رسیدند و با قرارگاه فتح الحاق کردند.در مرحله سوم عملیات ایرانیان تا نزدیکی خرمشهر پیشرفتند تا اینکه در نهایت ، یکشنبه اول خرداد ۱۳۶۱، مرحله چهارم عملیات آغاز شد. یگان‌های قرارگاه فتح پس از درگیری با دشمن و پیشروی موفق شدند خود را به پلیس راه خرمشهر برسانند. نیروهای قرارگاه فجر نیز پل نو را تصرف و به سوی اروند پیشروی کردند.نیروهای قرارگاه نصر نیز در امتداد مرز، ضمن پیشروی و پاکسازی منطقه، به سوی جنوب به حرکت در آمدند. مقاومت عراقی‌ها به ویژه در پل نو، به منظور نگه داشتن عقبه نیروهای خود، نتیجه‌ای در بر نداشت. محاصره شهر لحظه به لحظه تنگ‌تر می‌شد و تعداد نیروهای عراقی که دست‌هایشان را بر سر گذارده و آماده اسارت بودند هر لحظه بیشتر می‌شد؛ به گونه‌ای که خلبان‌ هلی‌کوپتر هوا نیروز از فراز شهر این‌گونه گزارش می‌کرد: «تا چشم کار می‌کند توی خیابان‌ها و کوچه‌های خرمشهر، عراقی‌ها صف بسته‌اند و دست‌ها بر سر منتظر اسارتند.» در سوم خرداد ۶۱، برخلاف تصور دشمن، رزمندگان ایران اسلامی در ساعت ۱۳ از دروازه‌های غربی و شمالی و از همان محوری که دشمن وارد خرمشهر شده بود وارد شده و شهر خرمشهر پس از ۵۷۵ روز آزاد شد.