هندرسن به مصدق گفته بود بهتر است افراد حزب توده در خیابانها اجتماع نکنند؛ در نتیجه، مصدق هم به طرفدارانش گفت از تجمع در خیابانها پرهیزکنند. سوال این است که چرا مصدق تحت تاثیر هندرسن قرار گرفت؟

جوان و تاریخ- اخبار تاریخی




 

کودتای که آمریکا علیه دولت مصدق به راه انداخت در عین حال که باعث خشم و عصبانیت ایرانیان شد، نکته دیگری نیز داشت. این کودتا به نوعی باعث تمسخر نیز بود. آنچنان که یکی از عرصه های مانور آمریکایی ها بعدها این بود که با هزینه ای محدود و نیروی انسانی محدودتر در ایران کودتا کرده اند و مصدق نتوانسته به مقابله با آنها بپردازد. مصدقی که به آنها اعتماد تام داشت:

 

«مصدق به راحتی می توانست مردم و طرفداران جبهه ی ملی را فرابخواند. به عنوان مثال، رویدادهای مشابهی در یک سال قبل در 30 تیر به وقوع پیوست؛ اما مصدق کاری انجام نداد. من احساس می کنم این اشتباه او بود. فکر می کنم او می توانست مانع از وقوع کودتا شود. هندرسن به مصدق گفته بود بهتر است افراد حزب توده در خیابانها اجتماع نکنند؛ در نتیجه، مصدق هم به طرفدارانش گفت از تجمع در خیابانها  پرهیزکنند. سوال این است که چرا مصدق تحت تاثیر هندرسن قرار گرفت؟ به هر حال، او نخست وزیر و مسئول این تصمیم بود. من فکر می کنم او در این زمینه از خود ضعف نشان داد. رهبری او ضعیف بود. او تسلیم شد و افسران سیا، که عده آنها پنج نفر بیشتر نبود کودتا را انجام دادند. کرمیت روزولت که سی و هشت سال بیشتتر نداشت یکی از آنها بود. سه تن دیگر تقریبا سی ساله بودند و یک نفر دیگر هم هنوز به دانشگاه نرفته بود و نزدیک به بیست و پنج سال سن داشت. این پنج نفر، که حتی یکی از آنان نیمه شنوا بود و من او را ملاقات کرده ام ، باعث موفقیت کودتا شدند. او اصلا نمی توانست بشنود.»

 

1-مارک گازیوروسکی، تاریخ شفاهی: گفتگو با مارک گازیوروسکی، به کوشش: مرتضی رسولی پور، تهران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1394، ص ص 34.