شعر و شاعری از دیرباز ریشه عمیقی درتاریخ ایران داشته است؛ به گونه ای ایران مهد شاعران نامداری در دوره های تاریخی مختلف بوده است و در طول تاریخ معاصر ایران، همواره شعر به ویژه شعر سیاسی به عنوان یک نماد اراده عمومی در کنار تحولات سیاسی و اجتماعی ایفای نقش کرده است.

عمر خیام منجم است، فیلسوف است، ریاضی دان بزرگی است. تقویم شمسی که امروزه از آن استفاده می کنیم حاصل تلاش های اوست؛ با این حال آن مهم ترین امری که از او آموخته ایم «دم را غنیمت شمردن» است.

علامه محمد تقی جعفری از جملهٔ مفسرین نهج البلاغه، فیلسوفان مسلمان و مولوی‌شناسان معاصر ایران می‌باشد که آثار بزرگی از خود به یادگار گذاشته است.

سید محمدحسین طباطبایی معروف به علامه طباطبایی نویسنده تفسیر المیزان، فقیه، فیلسوف و مفسر قرآن، شیعه و ایرانی است.از وی اشعاری عرفانی باقی‌مانده‌است. مشهورترین شعر وی غزل «کیش مهر» است که در آن تنها یک واژه غیرفارسی (حلاج) دیده می‌شود:

ملا هادی سبزواری (۱۲۱۲-۱۲۸۹ هجری قمری) دانشمند علوم اسلامی حکیم، فیلسوف معروف ، شاعر ایرانی و عارف شیعی است که در شعر «اسرار» تخلص می‌کرد.

مجموعه رسالات فلسفی و اشعار فارسی و عربی ملاصدرا که متعلق به تاریخ ١٠٠٤ هجری قمری است در کتابخانه ملی ایران نگهداری می‌شود.

وی از علمای بزرگ عهد خویش محصوب می‌شده وتألیفاتی درعلوم عقلیه و نقلیه و حکمت و اخلاق دارد که مهمترین آنها عبارتند از: ابواب الجنان، تفسیر صافی، تفسیر اصفی، کتاب وافی (در شرح کافی) ، شافی ، مفاتیح الشرایع ، اسرارالصلوه ، علم الیقین در اصول دین ، تشریح (در هیئت) سفینة النجاه ، شرح صحیفه سجادیه ، ترجمة الصلوه (به فارسی) ، ترجمه طهارت (به فارسی) ، ترجمه ...

به تعبیر شهید مطهری، تاریخ از هیچ فیلسوفی به عنوان استاد کِندی یاد نمی‌کند بلکه اساساً در آن وقت فیلسوفی در محیط کندی وجود نداشته است، بنابراین فیلسوفی کندی از خودش آغاز می‌شود.