در ماجرای نهضت تنباکو و قیام مردمی علیه لغو امتیاز ننگین رژی، ناصرالدین شاه به میرزا محمدحسن خان آشتیانی یکی از روحانیون مبارز تهران پیغام می فرستد که یا باید در مجامع و محافل عمومی به منبر برود و پیش روی همگان قلیان بکشد و تحریم استعمال دخانیات را بشکند و یا از تهران خارج شود. میرازی  آشتیانی راه دوم را بر می گزیند و آماده حرکت از تهران می گردد . ...

در ایران امروز استعمال قلیان و سیگار یک امر رایج محسوب می شود. اما نکته جالب این است که این دخانیات بسیار پیشتر از این و از دوره و عصرهای پیشین در ایران رواج یافته بودند. نوع واکنش ایرانیان به این پدیده و سوالات شرعی آنان در رابطه با مصرف دخانیات و به طور خاص قلیان و چوپق و چگونگی گسترش هر یک از این دو خود داستان جالبی است که باعث می شود تا امروز علاوه ...

قلیان‌چاق‌کردن و قلیانداری در ایران شغلی شده بود و پرداختن به آن تجربه و مهارت و استادی می طلبید. قلیان‌چاق‌کنها یا قلیاندارها معمولا پایگاه و منصبی همسنگ و برابر با قهوه چیان در جامعه بدست آورده بودند...

پیرمرد روستایی در حال کشیدن قلیانی که با کدو درست شده است

چاق کننده دوره گرد قلیان در دوره قاجار عکاس: آنتوان سوریوگین

میهمان­ها مشغول کشیدن قلیان شدند! ودود و بوی پهنِ اسب فضا را پر کرد، اما رجال - از بیم ناراحتی‌ شاه - پشت سر هم بر نی قلیان پُک عمیق زده و با احساس رضایت دودش را هوا می دادند! گویی در عمرشان، تنباکویی به آن خوبی‌ نکشیده اند

عکس چند زن در تفرج با قلیان.

ناصرالدین شاه قاجار در حال کشیدن قلیان همراه با ملیجک

شاه رو به آنها کرده و گفت: «سرقلیان ها با بهترین تنباکو پر شده اند. آن را حاکم همدان برایمان فرستاده است

ناصرالدین شاه در حال کشیدن قلیان در جریان سفر به جاجرود

«اولین بار ابوالفتح گیلانی (متوفی ۱۵۸۸) پزشک ایرانیِ دربار اکبر اول، سلطان مغول هند بود که دود تنباکو را از یک ظرف آب عبور داد تا آن را خالص‌تر و سرد نماید و از این طریق قلیان که در شبه قاره به حقّه معروف است را ابداع نمود.»