عده اي از زنان تركيه اي شركت كننده در نشست سازمان زنان ايران در محل مجلس سنا در ميان جمعي از سناتورها و نمايندگان مجلس شوراي ملي

اسنادی که به موضوع کشف حجاب پرداخته اند.

مراسم جشن در مسجد نو شيراز [مراسم كشف حجاب]

دوازدهم خرداد 1313، تنها مسافرت رضاخان به ترکیه آغاز شد. این سفر یک ماهه، انگیزه‌های او را برای تقلید ناقص از آتاتورک تشدید کرد. رضا شاه پس از بازگشت از ترکیه دست به اقدامات زیادی زد تا به اصطلاح ایران نیز همانند ترکیه به تمدن و پیشرفت رهنمون شود.

موضوع فرهنگی و تعارضات مربط به آن یکی از مشکلات اصلی حکومت پهلوی بود که باعث ایجاد فاصله و اختلاف میان حکومت و مردم نیز شده بود. این نوع تعارض منشا بدبینی‌های خاصی از سوی مردم نسبت به حکومت پهلوی و از جمله خاندان پهلوی بود

مجلس به دلیل بعد استبدادی حکومت، عملا هیچ اختیاری در برابر رضاشاه نداشت. با این حال بعد از تصفیه مخالفان رضاشاه، مجلس نیز ماهیتی ضدملی پیدا کرد و به ابزاری فرمایشی جهت برآوردن منویات حکومت تبدیل شد.

وقتی قانون کشف حجاب از سوی رضاشاه مطرح شد، جدی‌ترین واکنش به آن از سوی حوزه علمیه و از طرف روحانیون شکل گرفت. واکنش حوزه علمیه به سیاست کشف حجاب، متفاوت بود. علاوه بر واکنش جمعی، برخی از روحانیون، خود پیشگام مبارزه شدند و دست به اعتراضات گسترده زدند. البته اعتراضات تنها به حوزه علمیه قم محدود نبود، بلکه حوزه علمیه شهرهای مختلف از جمله مشهد، تبریز و....

یکی از مسائلی که در تاریخ معاصر ما نیاز به بررسی دارد، چرایی اسلام‌زدایی از جامعه است. این سؤال همواره مطرح است که چرا در دوران پهلوی اول و دوم، برای زدودن دین و نماد‌های اسلامی از جامعه، تا این حد تلاش شده است؟ آیا عوامل خارجی، در مقابله رژیم پهلوی با اسلام دست داشته‌اند؟ کشف حجاب در کشور ما، یک حرکت استبدادی و قلدرمآبانه علیه فرهنگ و ارزش‌های اسلامی ...

اجرای طرح استعماری کشف حجاب در ایران با عنوان «تجدد نسوان» با اعمال فشار و خشونت زیادی همراه بود. بر اساس اسناد موجود امرای سیاسی و نظامی رژیم پهلوی از پیشگامان این طرح بوده‌اند.

ترکیه را می‌توان از کشورهای پیشگام در کشف حجاب دانست. کشف حجاب در ترکیه بعد از جنگ جهانی اول و توسط فردی به نام مصطفی کمال پاشا، ملقب به آتاتورک اتفاق افتاد. آتاتورک، پرووژه کشف حجاب را در چندین مرحله انجام داد و در نهایت به هدفی که می‌خواست رسید. هدف نهایی او حذف حجاب از زنان بود که در کشورهای اسلامی یک تابو محسوب می‌شد. هر چند یش از آتاتورک، امان‌الله ...

تا پیش از اواخر قرن سیزدهم، حجاب در همه کشورهای اسلامی امری پذیرفته شده و کاملا قطعی بود در واقع حجاب زنان با هویت اسلامی و فرهنگی آن‌ها عجین شده بود و اهمیت آن به حدی بود که گاه اسلام و حجاب دو امر ناگسستنی و بدیهی تلقی می‌شدند. اما از اواخر قرن سیزدهم و به خصوص بعد از پایان جنگ جهانی دوم، چند کشور اسلامی، با در پیش گرفتن سیاست دین‌زدایی، تلاش‌هایی ...

شاه سیاست متحدالشکل کردن لباس را به بهانه‌های مختلف وضع نمود. از جمله به این خاطر که لباس اهل علم و عموم مردم متفاوت باشد. اما در واقع سودای غربی سازی فرهنگ ایرانی را داشت و این سخنان تنها سیاست اعلامی بود که پشت آن یک سیاست اعمالی پنهان شده بود. از دیدگاه رضا شاه، متحدالشکل کردن لباس عاملی جهت توسعه کشور بود. در حالی که او تحت تأثیر سفر امان‌الله ...

بر اساس این سند یکی از دانش‌آموزان «به علت بدرفتاری مسئولین دانشسرای موصوف در جلو کلاس مربوطه وسیله مواد نفتی خود را آتش زده که در نتیجه به سختی مجروح و به بیمارستان رضا پهلوی منتقل می‌شود.»

یکی از نمودهای ساخت استبدادی حکومت پهلوی اول را می‌توان در سیاست‌های اجباری و ناگهانی رضاشاه مشاهده کرد که طی آن بسیاری از افراد مجبور بودند کارهایی را که سنخیتی با فرهنگ عمومی آنها نداشت و برگرفته از فرهنگ غرب بود انجام دهند.

احتمالا مسأله کشف حجاب و بازگشت زنان به ویژه زنان طبقه پایین جامعه به چادر و دیگر تقیدات مذهبی را در نظر گرفته‌اند و به دیگر ابعاد این امر توجهی ننموده اند.

رضاشاه سیاست کشف حجاب را در حالی اجرا کرد که بسیاری از زنان از اساسی‌ترین حقوق خود محروم بودند و حتی شخص رضاشاه حاضر نبود آن حقوق را به دختران خود بدهد. ضمن آنکه سیاست کشف حجاب او سیاستی غربی بود که به تاراج فرهنگی جامعه منتهی می‌شد.

بیشتر زنها از زیر چادر بیرون آمدند و همان طور که سیاق کار طبقه نسوان است، گروهی از آنها هر روز در خودآرایی و خودنمایی گامی فراتر نهادند، فرنگی باب و فرنگی ماب شدند، پاره ای از آنها از فرنگی ها هم سر ]جلو[ زدند، اما باطن قضیه خلق و خو و طرز تفکر آنها همان بود که بود، ماند....

در 17 تیرماه 1305، جمعیت تمدن نسوان تهران درصدد برآمد که به بهانه‌ی ترویج معارف و بسط افکار و تهذیب اخلاق و ترقی زنان، تئاتری با عنوان «تمدن نسوان» را به معرض نمایش گذارد. در لوای این شعارها، عادی‌سازی حضور زنان در مجالس و سست کردن اعتقادات آنان و به‌خصوص تحریک آنان به بی‌حجابی مورد نظر بود.

تأثیر سفر به ترکیه در رضاشاه به حدی است که بعدها خطاب به محمود جم اظهار می‌دارد: «...از وقتی که به ترکیه رفتم و زن‌های آن‌ها را دیدم که حجاب را دور انداخته‌اند... دیگر از هرچه زن چادری است بدم آمده است. اصلاً چادر و چاقچور دشمن ترقی و پیشرفت مردم است.»

کشف حجاب در دوره رضاخان سبب شد تا بسیاری از زنان از تحصیل باز بمانند. درواقع تجدد خواهی رضاخان که به اصطلاح نگاهی مدرنتیه به دنبال داشت در این راستا نتوانست برای زنان عزت و احترام به ارمغان بیاورد.