مشکلات تهیه آب در دوره قاجار

ایران به دلیل قرار گرفتن در یک منطقه نیمه خشک، همواره با مشکلات کم‌آبی مواجه بوده است. در دوره قاجار نیز ان مشکل وجود داشته و در برخی از شهرها و منطقه پررنگ‌تر هم بوده است. همین مسئله باعث شده بود تا تأمین آب سالم در برخی از شهرها با مشقت و مشکلات فراوان روبرو باشد.
«در حومه تهران جویباری میان دره‌ها روان بود که آب صاف و خنك و گوارا در آن می‌رفت. کنار این جا بذری کاشتم که زود جوانه زد و رشد کرد. این نهر از میان ارگ می‌گذشت و به شهر می‌رفت و آب آشامیدنی به مردم می‌داد و نیز درخت‌های کنار خیابان را سیراب می‌کرد. اما آبی که در ارگ به دست می‌آمد به اندازه و گوارا نبود و آب صاف و پاك فقط به شاه (و کاخ نشینان) می‌رسید. مردم تشنه می‌ماندند، اما ناله درخواست و التجای آنها در شرشر فواره های کاخ و ارك شاهی گم می‌شد. هنگام تابستان کسانی کارشان فروش قالب‌ها و تکه‌های یخ بود. این یخ را از کوهستان، از نزديك قله دماوند، بار الاغ می‌کردند و می‌آوردند. این یخ از گرد و خاك فراوان که میان راه بر آن می‌نشست، زرد و تیره بود، و خیلی هم برایمان گران تمام می‌شد. میوه‌هایی مانند خربزه، گرمك و طالبی آبدار در تابستان مانند شربت گوارا بود. فقط خیابان‌های دور و بر ارگ درخت‌های بلند و سرسبز داشت. کوچه‌ها و خیابان‌های تهران چنان تنگ و باريك بود که دو چارپا یا دو نفر که باری با خود داشتند به زحمت از کنار هم رد می‌شدند و کوچه‌ها جایی برای درختکاری نداشت. بعد از سفری که ناصرالدین شاه به اروپا کرد، خانه‌های اطراف ارگ را از میان برداشتند و خیابان‌هایی به پهنای ۳۰ متر و راست و متقاطع هم ساختند..»

منبع: یوشیدا ماسا‌‌‌هارو، سفرنامه یوشیدا ماسا‌‌‌هارو،‌‌‌‌‌ترجمه‌‌‌‌هاشم رجب‌زاده، مشهد، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، 1373، ص 173