مهمترین نهاد آموزشی در دوره قاجاریان، مکتب و یا مکتب‌خانه‌ها بودند. با این حال در کنار مکتب‌خانه، نهادهایی نیز وجود داشتند که به طور غیرمستقیم به آموزش مردم کمک می‌کردند. مساجد از جمله این نهادها بودند که نقش مهمی در آموزش مردم به خصوص در حوزه امور مذهبی ایفا می‌کردند.

از دیرباز مردم ایران به تربیت و پرورش کودکان اهمیت زیاد قائل بودند. تربیت صحیح فرزندان چه در دوران قبل از اسلام و چه در دوران اسلامی، نزد خانواده های ایرانی یک وظیفه مهم بر دوش والدین بود.