تهران دوره قاجار از نظر ساخت شهری، دارای ساختار چندان پیچیده‌ای نبود. با این حال نسبت به بسیاری از شهرهای دیگر، وضعیت متفاوت و پیشرفته‌تری داشت. از جمله این تفاوت‌ها می‌توان به خیابان‌های و نوع ساختمان‌سازی‌های آن اشاره کرد. از سویی تهران به دلیل آنکه مرکز اصلی سفارت‌خانه‌های خارجی بود، درگیر سبک مختلط ایرانی- فرنگی بود

تهران فرایند گسترش خود را طی حدود یک قرن با سرعت بسیاری طی کرد و به شهری عریض و طویل تبدیل شد. انگونه که حتی امروز نیز این گسترش متوقف نشده است. اما آیا می دانید تهران قدیم محدود به کدام مناطق تهران امروزی بود؟

نمائی از شمال شهر تهران و عمارت وزارت جنگ

چهار تصویر زیر معرکه گیری در تهران قدیم را نشان می دهد که برای جلب تماشاچیان با خرس کشتی می گیرد.

اولین جلوه های مدرنیته در ایران نه به شکل ریشه ای آن بلکه در قامت و قالبی تظاهرگرایانه نشر و نمو پیدا کرد. در واقع این اولین ظواهر مدرنیته رنگ و برخی از مغازه ها، ماشین ها و ابزارهای نو بود که بروز و ظهور می یافت و به طور خاص در خیابان لاله زار تهران پیدا بود . . .

تهران امروز از محله های زیادی تشکیل شده است. برخی از امارها حدود چهارصد محله را برای تهران نام می برند. اما حدود 150 سال پیش تهران از ده منطقه و محله اصلی محمدیه، قنات آباد، سنگلج، دولت، شرق، بازار، حسن آباد، ارگ و عودلاجان تشکیل می شد. در یکی از نقشه های قدیمی به جای مانده از دوران ناصرالدین شاه حد و مرز این مناطق به طور دقیق مشخص شده است.

متاسفانه اعتیاد به مواد مخدر در ایران رواج داشته و دارد؛ اما بود زمانی که در ایران مواد مخدری نبود تا چه رسد به معتاد به مواد مخدر. گسترش اعتیاد به مواد مخدر و به طور خاص تریاک همراه با کشت تریاک در ایران رخ داد . . .

امنیت پیش زمینه هرگونه پیشرفت و ترقی محسوب می شود. نبود ان عملا تنها باعث کشت و کشتار و هرج و مرج گشته و کشور را به سمت عقب می راند. قمه کشی در دوران قاجار در درون شهرها از مصائبی بود که باعث ایجاد نا امنی می شد. رسمی که امیرکبیر آن را برانداخت . . .

وقتی تهران امروز را می بینیم تصورمان این است که تهران تا بوده همین بوده است. شاید باور این مسئله برای ما دشوار باشد که تهران در ابتدای روزهایی که به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد، هم از نظر جغرافیایی و هم از نظر جمعیتی بسیار کمتر و کوچکتر از امروز بود.

چهار تصویر زیر معرکه گیری در تهران قدیم را نشان می دهد که برای جلب تماشاچیان با خرس کشتی می گیرد.

«سرگذشت تهران»، کتابی است به زبان فارسی نوشته حسین‌ شهیدی، درباره سرگذشت تهران در گذر زمان ؛ از قرن سوم هجری تا پایان دوره قاجاریه . کتاب؛ مشتمل بر پیش گفتاری به قلم نگارنده و فاقد تبویب و تفصیل است؛ اما محتوای آن را می‌توان به ده بخش مجزا تقسیم نمود.

سابقه سکونت و تشکیل اجتماعات بشری در تهران به ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد. چندی پیش در منطقه مولوی تهران ، در دی ماه ۱۳۹۳ اسکلت یک انسان متعلق به حدود ۵۰۰۰ سال پیش کشف شد. پیش از این گمان می‌رفت سابقه زندگی در منطقه تهران امروزی به کشفیات قیطریه که متعلق به ۳۰۰۰ سال پیش بود، بر می‌گردد..

اولین دوچرخه‌سازیدوچرخه‌های نخستین که در تهران مورد استفاده قرار می‌گرفت از مارک‌های «هرکوس»، «رالی»، «بی‌.اس.آ» و «بیرمنگام» همگی ساخته کشور انگلستان بود. قیمت‌ بهترین، بادوام‌ترین و خوش رکاب‌ترین نوع دوچرخه از ۱۰ تومان شروع می‌شد و به ۱۵ تومان می‌رسید که قیمت لوازم اضافی آن از جمله، قاب، ترک‌بند، بوق و امثال آن شامل دو تومان می‌شد.

پس از طى این تشریفات و مورد پسند واقع شدن دختر، خواستگاران به خانه برگشته و آنچه را دیده و مشاهده کرده بودند با جوانى که قصد ازدواج داشت در میان مى‏گذاشتند در صورت موافقت وى، پدر داماد همراه با چند تن از بزرگان و ریش سفیدان فامیل به خانه دختر رفته و به اصطلاح شیرینى مى‏خوردند.

در طهران قدیم تن پوش بسیاری از مردان، لباسی بلند و گشاد به نام جبه بود چون این تن پوش بسیار راحت و دوام خوبی داشت و مردم دیگر نقاط کشور روی خوشی به آن نشان دادند تا آنجا که در کل ایران جبه، لباس رسمی شناخته شد که با توجه به طبقات مختلف جامعه، جنس جبه گوناگون بود. طبقات ممتاز، جبه شان را از جنس ماهوت می دوختند و سایر طبقات که استطاعت خرید ماهوت را نداشتند ...

رضاخان سردار سپه در دوران وزارت جنگی خود 1302 - 1300 تصمیم به احداث این جاده گرفت. او تازه شروع به خریدن املاک و مستغلات کرده و باغی در سعدآباد را که قبلاً از مستغلات بانو عظمی خواهر ظل السلطان و دختر ناصرالدین شاه بود در شمال قصبه تجریش خریداری کرده بود.

برخی از مشاغل نوین امروزی، در گذشته های نه چندان دور وجود نداشتند ، اما مشاغل قدیمی که نسل هایی را به خود مشغول داشتند، این روزها درحال فراموش شدن هستند،