بحث شاهکارهای هنر ایران بدون ذکر هنر معماری ناقص است. در حقیقت وجود و کمال بسیاری از هنرهای دیگر وابسته به هنر معماری است. از آغاز کار (مثلا در شهر کشف شده واقع در تپه گوره در حدود 4000 سال ق.م.) توقع مردم از هنر معماری بیش از جنبه فایده آن بوده است.

با عنایت به ارزش شرم و حیا در اسلام، سبک معماری کهن مناطق خشک ایران به گونه ای است که حتی الامکان زن و مرد بیگانه از داشتن روابط غیرضروری و اجتناب پذیر به دور باشند. مثلاً هنگامی که کسی در منزل را می کوبد اگر کوبنده مرد است . . .