۷ اسفند

ماني، يكي از مدعيان پيامبري در 14 آوريل سال 216م در همدان به دنيا آمد. وي در ابتدا به آموختن حكمت و علوم و مطالعه در اديان زرتشتي، مسيحيت و ديگر مذاهب زمان خود پرداخت و در 24 سالگي ادعاي پيامبري كرد. ماني كتابي به نام ارژنگ داشت كه نقاشي‏هاي متنوعي داشت و حاوي دستورات او بود. وي آيين خود را در منطقه بين النهرين عرضه كرد و به تبليغ آن پرداخت. آيين مانوي در ابتدا مقبول شاپور اول پادشاه ساساني بود ولي اين مقبوليت ديري نيافت و ماني سرانجام در 26 فوريه سال 276م به تحريك موبدان زرتشتي در 60 سالگي به دار آويخته شد. كيش مانوي، دستگاهي فلسفي است كه بر اساس عناصر زرتشتي و مسيحي بنيان نهاده شده است. اساس تعليمات ماني اين بود كه فضيلت، اصلي است ويژه روح، و شرارت، اصلي است سرشته در جسم و ماده. ماني، دنيا را به مثابه رزمگاه ميان نور و تاريكي، فضيلت و شرارت و يا اهورا مزدا و اهريمن مي‏دانست. ماني بر اين عقيده بود كه روان آدمي از ملكوت نور است و در پي آن است كه از كشور ظلمت يعني جسم فرار كند و به زادگاه خود برگردد. از عواملي كه به اين فرار كمك مي‏كرد به عقيده او، پرهيز از خوردن گوشت و دوري از ازدواج بود. عقايد ماني به ويژه در ميان مسيحيان يوناني، تا چندين قرن پس از مرگش رواج داشت.