۳۰ تير

قيام مردم مسلمان ايران به رهبري «آيةاللَّه كاشاني» و به قدرت رسيدن مجدد مصدق (1331ش)
وقتي كه دكتر مصدق مي‏خواست علاوه بر نخست وزيري، وزارت جنگ را نيز برعهده بگيرد، با مخالفت شاه مواجه شد. بنابراين مصدق استعفا داد و شاه هم بلافاصله احمد قوام را مأمور تشكيل كابينه نمود. در اين ميان آيت ‏اللَّه كاشاني كه حضور دكتر مصدق را در نخست وزيري مفيد مي‏دانست با اتخاذ تصميمي قاطع، بازگشت مصدق به نخست‏ وزيري را خواستار شد. آيت‏ اللَّه كاشاني تهديد كرد، در صورتي كه قوام كنار نرود اعلام جهاد كرده و كفن مي‏پوشد و پيشاپيش مردم حركت خواهد كرد. احمد قوام كه مردي وابسته به استعمار و در خدمت دستگاه استبدادي بود، بلافاصله پس از نخست ‏وزيري، نغمه شوم جدايي دين از سياست را سر داد و لبه تيز حملات خود را متوجه رهبري نهضت يعني آيت اللَّه كاشاني و نيروهاي مسلمان كرد. آيت اللَّه كاشاني با انتشار اعلاميه ‏اي به صدور فرمان نخست‏ وزيري قوام السلطنه به شدت اعتراض نمود. به اين ترتيب وقايع سي‏ تير شكل گرفت و قيام عمومي مردم مسلمان، در شهرهاي مختلف ايران آغاز شد. هرچند اين تظاهرات به وسيله عوامل شاه به خاك و خون كشيده شد، اما در نهايت، شاه، عقب‏ نشيني كرد و چون در رضايت و تطميع آيت ‏اللَّه كاشاني توفيقي به دست نياورد، مجبور شد، قوام را بركنار كرده و بار ديگر مصدق را به نخست وزيري مأمور سازد و وزارت جنگ را نيز به او بسپارد. مصدق پس از به دست‏گيري مجدد قدرت، سرلشكر وثوق عامل كشتار مردم بي‏گناه در جريان قيام را به معاونت وزارت جنگ منصوب نمود و چون آيت اللَّه كاشاني به اين عمل اعتراض كرد، مصدق در نامه‏ اي، از آن روحاني مجاهد خواست تا در امور سياسي مداخله ننمايد. اين عمل، پشتيباني مردم را از مصدق برداشت و دولت مصدق كه براي دومين بار در اثر مبارزات پيگير مردم روي كار آمده بود، بيشتر از سيزده ماه دوام نياورد و سرانجام با كودتاي آمريكايي 28 مرداد سال 1332 شمسي، سرنگون شد.