علیرغم آنکه به تصور بسیاری از ما مسافرت در شب خطرناک‌تر از روز است؛ اما مسافران دوره صفویعه و حتی قاجاریه همیشه شب را به عنوان بهترین زمان مسافرت انتخاب می‌کردند. این موضوع مورد توجه جهانگردان نیز بوده است و بسیاری از آن‌ها به آن پرداخته‌اند.

پیر لوتی، از خارجیانی که در دوره قاجار در ایران حضور داشت، پیرامون وضعیت شهر اصفهان مطالب زیادی در سفرنامه خود آورده است. او علیرغم آنکه، اصفهان را شهری نه چندان آباد می‌داند، اما در بخش‌هایی از کتاب خود نیز به زیبایی‌های طبیعی آن اشاره کرده است.

مارکوپولو، نام شناخته شد‌ه ای در میان جهانگردان در بسیاری از کشورهاست. مارکو، گرچه با هدف جهانگردی و کشف سرزمین‌‌های ناشناخته، قدم در این راه گذاشت، اما شرح سفر‌های او که بعدها در قالب کتاب منتشر شد، نقش مهمی در رویکرد استعمارگران داشت.

دکتر یاکوب ادوارد پولاک پزشک مخصوص ناصرالدین شاه که برای اولین بار، تخم چغندرقند را به ایران آورد، سفرنامه ی دقیق و مفصلی از خود بر جای گذاشته است.

یکـی از آئین هـایی که در ایام نوروز در ایران معاصر رواج داشت؛ استقرار‌ دراویـش در خانـه مـتحـولین بــه وقت نوروز است .

در این سند نامه های مظفرالدین شاه به عضدالملک مبنی بر اظهار رضایت از سفر خود به بلژیک و ترکیه مشاهده می شود.

سفرنامه ی مسیو اولیویه یکی از ارزشمند ترین متون تاریخ ایران در مقطع حساس تغییر سلطنت آقا محمد خان قاجار به فتحعلی شاه است .اصل آن به زبان فرانسه و در 6جلد است. اولیویه طی مشاهدات خود از این روستا به مقایسه ی بین روستاییان و اهالی شهر در فرنگستان و ایران می پردازد.

ایرانی ها خورندگان بسیار قابلی اند. بخصوص آن هایی که از طبقات پایین تری هستند. پنج مستخدم که با هم غذا می خورند، هر روز حدودا بیست پوند نان را به اضافه ی جیره مناسبی از گوشت و میوه با ولع بسیار می خورند.

حسادت ها و جدل های زنان ایرانی همیشه در نوع خود جالب توجه بوده است. این مسئله سبب می شد که شاهد داستان های جالبی باشیم که نشان از رقابت آنها برای تحقیر دیگری و بالا بردن خود دارد...

در دوران قاجار روستاییان از سکونت در محل گذر جاده ی اصلی به خصوص معبر عبور قشون، خوداری می‌کردند. روستاییان واقع در سر راه قشون در فقر به سر می بردند چرا که بدون این که خودشان بخواهند محصولات آن ها به یغما برده می شد و اجازه ی هیچ گونه شکایتی نیز نداشتند . . .

حجاب ایرانیان برای سیاحان خارجی همیشه مسئله بوده است. تا جایی که پیر لوتی که در عصر مظفرالدین شاه به ایران آمد در حسرت دیدن یک زن بی چادر بود. تا آنکه خلاصه در همسایگی خود با دیدن رخت های موجود در پشت بام خوشحال شد که امروز زن این خانه باید برای برداشتن این البسه به پشت بام بیاید و سیاح او را خواهد دید . . .

یکی از خصلتهای مشترکی که اکثریت قریب به اتفاق جهانگردان خارجی در خصوص مولفه های شخصیتی ایرانیان به آن اشاره نموده اند؛ ادب و نزاکت و رعایت ادب در تعاملات اجتماعی می باشد. شاردن در سفرنامه خود می نویسد . . .

نخستین نشانه های استفاده از موسیقی غربی، متعلق به دوره صفویه است.در این دوره برخی از سازهای غربی، از جانب پادشاهان اروپایی به عنوان هدیه، به دربار صفوی ارسال شد. البته سیاست های فرهنگی شاهان صفوی بویژه شاه عباس اول نیز در ورود موسیقی غربی به ایران بی تأثیر نبود . . .

نا آگاهی از اوضاع جهان یکی از مشکلات مهمی بود که همیشه ایرانیان را در مواجه با استعمار دچار مشکل می کرد. مقامات وزارت خارچه ایران در عصر قاجار از موضوعات و رویدادهای روز هیچ اطلاعی نداشتند و از این رو نمی توانستند در مواقع اضطراری تصمیماتی درخور بگیرند. آنچه در ادامه می آید موردی از بی اطلاعی های مقامات وزارت خارجه است . . .

ادوارد براون، جهانگرد انگلیسی در سفرنامه خود از آداب و رسوم اجتماعی جامعه ایرانی سخنان بسیاری گفته است. به اعتقاد وی ایرانیان، بزرگان درگذشته را مطلق و مقدس انگاشته و باب نقادی درباره آنها را مسدود می کنند . . .

در خاطرات و سفرنامه های جهانگردان خارجی از ایران تصاویر مختلفی از ایران و جامعه ایرانی ارائه شده است. فلاندن در سفرنامه خود به یکی از این خصوصیات جامعه ایرانی این چنین اشاره می کند. «ایرانیان آری می گویند ولی چون «نه» عمل می کنند.

تجریش هزار سال پیش تجریش، طجرشت خوانده می شد. چنان که راوندی مورخ تاریخ در شرح سلطنت طغرل سلجوقی آورده است: «آنگاه سلطان از تبریز به سوی ری رفت تا زفاف به دار الملک باشد. اندک مایه رنج بر وی مستولی شد، به قصران بیرونی، به در ری به دیه طجرشت ( تجریش ) از جهت خنکی هوا نزول فرمود، چه حرارت هوا بغایت بود ( به سال ۴۵۵ ق). جالب اینجاست که طغرل در همان تجریش ...

. . . . و آن روز خطبه و نمازِ عید کردن به مِنا رسمْ نیست، و مصطفی ـ صلی اللّه علیه وسلم ـ نفرموده است. روز دهم به مِنا باشند و سنگ بیندازند و شرحِ آن در مناسکِ حج گفته اند. دوازدهمِ ماه، هر کس که عزم بازگشتن داشته باشد، هم از آنجا بازگردد، و هر که به مکه خواهد بود به مکه رود

و دیوارِ خانه همه به تخته های رخام پوشیده است از الوان. و بر جانب غربی، شش محراب است از نقره ساخته، و به میخ بر دیوار دوخته. هر یکی به بالای مردی، به تکلّف بسیار، از زرکاری و سواد سیم سوخته و چنان است که این محرابها از زمین بلندتر است. و مقدار چهار ارش دیوار خانه از زمین برتر نهاده است، و بالاتر از آن، همه دیوار از رُخام است تا سقف، به نقارت و نقاشی ...

آب چاههای مکّه، همه، شور و تلخ باشد، چنانکه نتوان خورد، اما حوضها و مصانعِ بزرگ بسیار کرده اند، که هریک از آن به مقدار ده هزار دینار برآمده باشد. و آن وقت به آب باران که از دره ها فرو می آید پر می کرده اند. و در آن تاریخ که ما آنجا بودیم تهی بودند. و یکی امیر عدن بود، و او را پسر شاد دل می گفتند، آبی در زیرزمین به مکّه آورده بود، و اموالِ بسیار بر ...