کناره گیری آبرومندانه به سبک مصدق

جوان و تاریخ- اخبار تاریخی

طبق گزارش های سازمان سیا و عاملین کودتا مصدق روزها و شاید هفته ها پیش از کودتا از وقوع قریب الوقوع طرح سرنگونی خود بوسیله دولتهای بیگانه آشنا بود. اما جالب آنکه علاوه بر همه اینها، وی کمترین میزان مقاومت را در مقابل کودتا انجام داد و کمترین الزامات را در جهت پیش گیری در این زمینه در پیش گرفت. چرا؟ برخی بر آن اعتقاد هستند که او می دانست توان اتمام پروژه ملی شدن صنعت نفت را ندارد و بهترین راه این است که به وسیله دولت های خارجی بر کنار رود:

«یک عده ای در مقابل منزل ایشان]دکتر مصدق[ تجمع کرده بودند و گویا منزل ایشان را تخریب هم کردند، ولی دکتر مصدق باهوش تر از آن بود که همه فکر می کردند، برای اینکه خیلی ساده بود که به ارتش بگوید که به خیابان ها بریزند و جلوی این افرادی که آمده اند را بگیرند ولی ایشان می خواست که به یک ترتیبی کنار برود که آبرومندانه باشد. ما مصدق را در دو چهره باید ببینم، دکتر مصدق یک فرد سالم بود به ایشان نمی شود لقب دزد داد، حقوقدان و سیاستمدار بزرگی بود ، ولی در عین حال آن تعصب خانوادگی و آن مخالفت قلبی خودش را با دربار داشت و این را هم می دانست که اگر کنار برود توده ای ها جای او را می گیرند، چون به آن صورت کسی دیگر از ایشان طرفداری نمی کرد . ولی امروز دکتر مصدق طرفداران زیادی دارد جوان هایی که از گذشته اطلاع ندارد و خیلی از مسائل را نمی دانند طرفدار او هستند. درست است که طرح ملی شدن نفت را مجلس تصویب کرد و مردم برای آن خون دادند، شهید دادند، وکلای مجلس صدمه ی بسیار دیدند تا مصدق را کمک کنند تا این کار انجام شود ولی بالاخره این امر ملی به نام دکتر مصدق انجام شد و هر کاری که امروز بخواهد علیه دکتر مصدق انجام شود تلویحا به عنوان مخالفت با ملی شدن نفت خواهد بود.»1

1-حسن گرامی، خاطرات حسن گرامی، به کوشش صمد قائم پناه، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص 149-150