قزوین از بهشت گمشده تا شهر درجه دوم

قزوین در دوره قاجار شهری مهم محسوب می‌شد. البته به اعتقاد برخی از افراد، این شهر اهمیت خود را نسبت به دوره‌های گذشته از دست داده بود و شهری درجه دوم محسوب می‌شد. با این حال، این شهر در آن دوره از جمعیت قابل توجهی برخوردار بود.
«قزوین زمانی یکی از مهمترین شهرهای شمال ایران بوده است. در زمان میلتن، در انگلستان، بدان پایه از شهرت بوده که وی نامش را در «بهشت گمشده» خویش ذکر کرده است. تاریخ طولانی شهر از قرن چهارم میلادی، یعنی از زمانی که به وسیله شاپور دوم، شاهنشاه ساسانی، بنیان شد، آغاز می‌شود. چهار قرن بعد هارون‌الرشید آن را مورد عنایت قرار داد و قزوین در آغاز قرن دهم میلادی (قرن ششم هجری) تا بدان حد ترقی کرده بود که با قوت در جغرافیای غربی خود چندین صفحه به توصیف آن اختصاص داده است. در قرن دهم هجری (قرن شانزدهم میلادی)، نخستین بار قزوین شهری سلطنتی شد. زيرا شاه طهماسب اول صفوی آن را پايتخت خویش قرار داد. اما اصفهان و تهران به ترتیب جای آن را به عنوان پایتخت مملکت، گرفتند و از این رو اکنون دیگر قزوین شهری در جه اول به حساب نمی‌آید. هرچند تعداد ساکنان آن را به تفاوت میان 50000 تا ۱۰۰۰۰۰ تن تخمین زده‌اند.»

منبع.آبرا‌هام والنتاین ویلیامز جکسن، سـفرنامه جکسـن (ایران در گذشته و حال) ترجمه منوچهر امیری و فریدون بدره‌ای، تهران، علمی و فرهنگی، 1385، صص 499- 500