ادعای روس و انگلیس از قرارداد 1907

در دوران حضور روسیه و انگلیس، دو کشورهای سیاست‌های متفاوتی را در قبال یکدیگر پیش گرفتند. سیاست دو کشور ابتدا در قالب تقابل و رقابت بود، اما بعد از مدتی این سیاست تبدیل به رفاقت و همکاری شد. این سیاست اولین بار از طریق قرارداد 1907 عملی شد، هر چند سیاستمداران دو کشور، هدف این قرارداد را موارد دیگری ذکر می‌کردند.
«روس و انگلیس درست در زمانی که بحث استبداد و آزادی در ایران جریان داشت؛ قرارداد 1907 را بین خود امضا کردند و مدعی شدند این قرارداد برای پیشبرد رفاه، امنیت و رشد داخلی ایران است و قرارداد این مهم را به ثمربخش‌ترین وجه ممکن محقق می‌کند. سر ادوارد گری وزیر خارجه وقت انگلیس خاطر نشان ساخت ایران همیشه قدرتی را علیه قدرت دیگر برانگیخته و آنان را به بازی گرفته است، به همین دلیل سیاست‌های ایران بین دو قدرت بزرگ تنش ایجاد می‌کرد. به دید او قرارداد 1907 تفاهمی دوستانه بود بین روس و انگلیس که از وخیم‌تر شدن اوضاع پیشگیری می‌نمود. وزیر خارجه انگلستان بر این باور بود که اشاره به استقلال و تمامیت ارضی ایران در مقدمه معاهده مزبور، به واقع امری تشریفاتی به شمار می‌آمد و در حقیقت به دلیل امتیازات واگذار شده به قدرت‌های بزرگ در خلال قرن نوزدهم، ایران به صورت لانه زنبور درآمده بود و نمی‌توانست یک واحد سیاسی ماندگار تلقی شود. برای گری مهمترین مسئله خاورمیانه‌ای سیاست بریتانیا موضوع ایران بود به همین دلیل نوشت مسئله ایران بیش از هر موضوع دیگری او را فرسوده کرده است.»

منبع: حسین آبادیان، ایران از سقوط مشروطه تا کودتای سوم اسفند، تهران، موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، 1385، صص 58- 59