از اشغال تا آزادی: داستان خرمشهر، نماد غیرت ایرانی

سوم خرداد 1361، روزی فراموش‌نشدنی در تاریخ ایران است که با آزادسازی خرمشهر از چنگال دشمن بعثی رقم خورد. این روز، یادآور دلاوری‌ها و جانفشانی‌های رزمندگان و مقاومت مردم ایران در برابر تجاوز است.

 

 عملیات بیت‌المقدس: زمینه‌ساز فتح خرمشهر

شهر خرمشهر در چهارم آبان 1359 به اشغال دشمن درآمد. با این حال، مقاومت جانانه‌ی مردم و رزمندگان ایرانی تا 20 ماه بعد ادامه یافت. پس از انجام چندین عملیات مقدماتی، در 10 اردیبهشت 1361، عملیات «بیت‌المقدس» در منطقه‌ی غرب رود کارون، جنوب غربی اهواز و شمال خرمشهر با رمز «یا علی بن ابی طالب(ع)» آغاز شد. این عملیات که با هدف آزادسازی خرمشهر انجام شد، 25 روز به طول انجامید و سرانجام با پیروزی رزمندگان اسلام به پایان رسید.

 

 فرماندهی و اهداف عملیات بیت‌المقدس

عملیات بیت‌المقدس با فرماندهی علی صیاد شیرازی و با حضور 130 هزار سرباز ایرانی آغاز شد. این عملیات در چهار مرحله برنامه‌ریزی شده بود و اهداف مهمی را دنبال می‌کرد، از جمله:

 

* انهدام حداقل دو لشکر از نیروهای ارتش عراق

* بازپس‌گیری شهرهای خرمشهر، هویزه و پادگان حمید

* خارج نمودن شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از برد توپخانه عراق

* تأمین مرز، تهدید بصره

* تداوم رزم علیه ارتش عراق و کاهش توان رزمی عراق

 نقش شهید محمد جهان‌آرا در آزادسازی خرمشهر

در جریان آزادسازی خرمشهر، جوانان و فرماندهان بسیاری به شهادت رسیدند که یکی از آن‌ها محمد جهان‌آرا، فرمانده سپاه خرمشهر بود. او با سازماندهی نیروها و حضور در خط مقدم، نقش ویژه‌ای در این عملیات ایفا کرد. جهان‌آرا پس از سقوط خرمشهر نیز به همراه دیگر فرماندهان، با یورش به دل دشمن، حصر آبادان را در مهر 1360 شکست. او در راه سفر به تهران برای ارائه‌ی گزارش عملکرد نیروها به رهبر انقلاب، در سانحه‌ی سقوط هواپیما به شهادت رسید. نوحه‌ی مشهور «ممد نبودی ببینی» پس از شهادت او و به مناسبت آزادسازی خرمشهر سروده شد.

 

 پیامدهای فتح خرمشهر

آزادسازی خرمشهر، نتایج و پیامدهای مهمی در پی داشت، از جمله:

 

* انفعال ارتش عراق و تغییر موازنه قوا به نفع ایران

* بازگشت روحیه و اعتماد به نفس به نیروهای مسلح ایران

* ورود دفاع مقدس به مرحله‌ی نوینی از اقتدار

* ایجاد وحشت در دشمنان ایران و اثبات قدرت مقاومت و ایثار

 

 فتح خرمشهر در کلام امام خمینی (ره) و آیت‌الله خامنه‌ای

امام خمینی (ره) در وصف این پیروزی فرمودند: «خرمشهر را خدا آزاد کرد.» ایشان همچنین فتح خرمشهر را فتح ارزش‌های انسانی و مافوق طبیعت دانستند.

 

رهبر معظم انقلاب، آیت‌الله خامنه‌ای نیز فتح خرمشهر را نقطه‌ی عطفی در تاریخ دانسته و آن را ناشی از تقوا و حماسه‌ی مقاومت رزمندگان اسلام عنوان کردند.

 

واکنش صدام حسین به فتح خرمشهر

صدام حسین، رئیس جمهور وقت عراق، خرمشهر را «مروارید شط العرب» می‌نامید و پس از اشغال آن، دستور داده بود تا روی دیوارهای شهر بنویسند: «جئنا لنبقی» (آمده‌ایم تا بمانیم). اما پس از آزادسازی خرمشهر، فشار روحی شدیدی به او وارد شد و گفته می‌شود که وی یکی از فرماندهان لشکر سوم را به دلیل بحث و جدل اعدام کرد.

 

تلفات و خسارات آزادسازی خرمشهر

در جریان عملیات آزادسازی خرمشهر، حدود 6000 نفر از نیروهای ایرانی به شهادت رسیدند و 24 هزار نفر مجروح شدند. با این حال، این عملیات منجر به اسارت 19 هزار نفر از نیروهای عراقی و کشته و زخمی شدن 16 هزار نفر دیگر شد.

 

 «خرمشهر را خدا آزاد کرد»: نماد توکل و ایمان

جمله‌ی تاریخی «خرمشهر را خدا آزاد کرد» که پس از فتح خرمشهر توسط امام خمینی (ره) بیان شد، نمادی از توکل به خداوند و ایمان به قدرت الهی در پیروزی‌ها است.

 

 پس از فتح خرمشهر

پس از آزادسازی خرمشهر، رزمندگان ایرانی در مسجد جامع این شهر نماز شکر به جای آوردند و مردم ایران غرق در شادی و سرور شدند. جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، طولانی‌ترین جنگ متعارف در قرن بیستم بود که پس از هشت سال و تحمیل خسارات فراوان به هر دو کشور، بدون هیچ دستاوردی برای صدام به پایان رسید.