با وقوع مشروطه، گفتمان سیاسی در عکاسی ایرانی دگرگون شد؛ تصویر مردم، شاه و طبقات اجتماعی، عرصه جدیدی از قدرت و روایت را شکل داد. عکس‌ها نه فقط در تثبیت قدرت، بلکه در درگیر کردن توده‌ها و برآوردن نیازهای ایدئولوژیک، وارد صحنه شدند، هرچند نقش مستقیم مردم در تولید این تصاویر محدود ماند. این تحولات نشان می‌دهد که عکاسی چگونه در میان تغییرات سیاسی، به ابزاری مؤثر در ساخت و بازنمایی هویت جدید تبدیل شد.
۱
از نقش انقلابی مشروطه در عکاسی ایرانی
انقلاب مشروطه و تغییر گفتمان حاکم بر هنر عکاسی
با وقوع انقلاب مشروطه در گفتمان حاکم بر هنر عکاسی نیز تغییراتی به وجود آمد. درواقع اولين تغيير شکل در گفتمان سياسي با مشروطه اتـفاق افـتاد. عکس مسـيو نـوژ بلژيکي جرقه مؤثري در بالا گرفتن شعله مشروطه خواهي بود. با حوادث و رويدادهاي مشروطه ، گفتمان سياسي پهنه خويش را بازتر مي کند و مردم را به جاي رعيت کـه تـا پيش از اين در عرصه ي تصوير مجالي نمي يافتند، در مرکـز گفتمان به همراه شاه و ديگر بازيگران آن صحنه (تجار، منورالفکران ، روحـانيون ، مبـارزين ) قرار مي دهد. از اين پس مردم نيز داراي صـدا و تـصوير شده و ديده مي شوند، هـماننـد شــاه ، درباريان ، اشراف و اعيان . در اين تخاصم اجتماعي ، هم شاه و عاملان حکومتي و هم مـردم و مشروطه خواهان از عکس بهره اي سياسي و ايدئولوژيک مي برند تا در غياب خود تصوير خـود را در مـقابل هم داشته باشند. در اين مـقطع امر اجتماعي فقـط بـه شـکلي ضـعيف بـه گفتمان سياسي ضميمه مي شود، آن هم به دليل حضور توده اي عوام در عکس ها به جا مانده از دوره ي مشروطه . به طور کلي بايد گفت که تـا اين مـقطـع ، سياسـت عامـل ارتبـاط همـه جانبه ي عکاسي با دربار و بعد از آن جامعه است و ماهيت سياسي تصاوير بر بعد اجتماعي آن ها کاملا غالب است. آن چه که در مشروطه اتفاق افتاد، تنها تغيير شـکلي در مـفصل بندي گـفتمـان سياسـي و اضافه شدن دال هايي همچون مردم ، مجلس و دولت (به عنوان دال هاي اصـلي و کليـدي ) و در نهايت ، به حاشيه راندن مـوقت شاه در گفتمان سياسي بود، نه صورت بندي و يـا غلبـه ي گفتمان اجتماعي . بـنابراين ، تـا پايان حکومت قاجـار نمـي تـوان از صـورت بنـدي گفتمـاني اجتماعي در تاريخ عکاسي ايران به دلايل بسيار سخن گفت ؛ چراکه مـردم نـقـش فعـالي در توليد عکس نداشته و با وجود فقر، کمبود غذا، قحطي ، گرسنگي ، بيماري هـاي هـمه گـيري هم چــون وبــا و ... نمــي توانســتند داشــته باشــند و توزيــع عکــس نيــز در ســطح وســيعي انجام نمي پذيرد.
منبع:ذکاء، يحيي، تاريخ عکاسي و عکاسان پيشگام در ايران، چاپ دوم، تـهـران: شــرکت انتشـارات علمي و فرهنگي، 1384، ص 45
cafetarikh.com/news/50102
تگ ها
تمام حقوق محفوظ بوده و استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع بلامانع است.