در روزگار جنگ جهانی دوم، بسیاری از سیاستمداران و نخبگان ایران نه به متفقین، که با اشتیاقی غیرمنتظره به پیروزی آلمان نازی دل بسته بودند. اما این «شیفتگی آلمانی» پدیده‌ای ناگهانی نبود؛ ریشه‌های این گرایش را باید در استراتژی زیرکانه‌ی آلمان در دوران جنگ جهانی اول جست‌وجو کرد. آلمانی‌ها با سرمایه‌گذاری بر روی روشنفکران و میهن‌دوستان ایرانی، برلین را به کانون جذب نخبگان تبدیل کردند؛ جایی که تقی‌زاده، جمالزاده و پورداوود در سایه‌ی دولت آلمان و در محفل نشریه‌ی «کاوه»، بذرهای یک اتحاد فکری دیرپا را کاشتند که دهه‌ها بعد، سرنوشت سیاسی ایران را تحت‌الشعاع قرار داد.
۲
نخبگان سیاسی ایران در زمانه جنگ جهانی دوم گرایش بسیاری به آلمان داشتند. آنان به دنبال این بودند که آلمان نازی بتواند بر متفقین چیره شود. امری که سررانجام تحقق نیافت. اما دلیل این گرایشات آلمان دوستانه را، نه در جنگ جهانی دوم، که می بایست از پیش از آن و من جمله جنگ جهانی اول شناسایی کرد. آلمانی ها در این زمان بر روی ایرانیان سرمایه گذاری می کردند و تلاش می کردند تا آنان را به خود جذب کنند. نمونه ای از این مورد را در ادامه شرح می دهیم:
«در اثنای جنگ جهانی اول تقی زاده انجمنی را به مساعدت دولت آلمان تشکیل داد و نام آن را "کمیته ایرانی" نهاد. این کمیته زمینه تشکیل یک انجمن ادبی و علمی را به وجود آورد که هر شب چهار شنبه ده پانزده نفر از اعضای آن در اداره کاوه جمع می شدند و درباره انواع مسائل علمی و ادبی و فنی گفت وگو می کردند؛ از جمله ی آنان میرزا فضلعلی آقا مجتهدی تبریزی ، سید محمد علی خان جمالزاده ، میرزا محمود خان غنی زاده (شاعر)، میرزا حسن خان کاظم زاده (مدیر مجله ایرانشهر) ، میرزا محمد علی خان تربیت، سید محمد رضا مساوات ، میرزا ابراهیم پورداود بودند. در این مقطع تاریخی برلین مرکزیتی سیاسی، اجتماعی ، فرهنگی یافته و روشنفکران ایران را در خود جای داده بود. این گروه با تمایلات ناسیونالیستی در دفتر مجله کاوه گرد هم می آمدند. روح این نشریه را تقی زاده شکل می داد.»
منبع: علیرضا ذاکر اصفهانی، فرهنگ و سياست ايران در عصر تجدد (۱۳۰۰-۱۳۲۰ش)، تهران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1386، ص 124
cafetarikh.com/news/50201
تگ ها
تمام حقوق محفوظ بوده و استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع بلامانع است.