حرم امام رضا (ع) از زبان الکس بارنز

حرم الرضا در حال حاضر یکی از مهمترین مکان‌های مذهبی ایران است. گرچه ساختار این مکان مقدس طی دهه های اخیر رشد و توسعه یافته است، اما مردم ایران از گذشته نیز به آن توجه داشته‌اند. چنانچه مشهد در دوره قاجار نیز یکی از مکان‌های مهم و مقدس ایرانیان محسوب می‌شد.
«خیلی زود به دیدن حرم مطهر رفتم، زیرا در طی اقامتم در مشهد با هیچ یک از موارد تعصب و حسادتی که به نظر می‌‌رسد بطور مداوم آقای فریزر را به ستوه آورده بود، برخورد نکردم. قبر امام (ع ) تقریبا در وسط شهر در زیر گنبدی با پوششی از طلا که با دو مناره طلا پوش درخشان اطرافش برابری می‌‌کرد قرار داشت. این گنبد و مناره‌‌ها در زیر پرتو خورشید با درخشش زیادی نورافشانی می‌‌کرد. (نزدیک قبر مطهر) و در پشت آن مسجد بزرگی با گنبد و مناره‌‌های آبی لاجوردی قرار دارد، که به دستور گوهرشاد (آغا) یکی از اعقاب تیمور بزرگ ساخته شده است. زایری که به زیارت می‌‌آید باید ابتدا از بازار عبور کند از زنجیر بگذرد تا وارد بست؛ یعنی، جایی که در آن هیچ مجرمی قابل تعقیب نیست بشود و بعد از گذرگاه طاقدار بلندی عبور کند و به محوطه وسیع چهارگوشی که از آثار شاه عباس کبیر است برسد؛ این جا (صحن عتیق) محل استراحت زائران و آرامگاه درگذشتگان است. دورتادور این محل مانند کاروانسرا‌ها اتاق‌های کوچکی (غرفه‌‌ها) قرار دارد که به مدرسه اختصاص یافته است. پوشش زمین از سنگ‌های قبوری تشکیل شده که بقایای وجود کسانی را می‌‌پوشاند که اعتقاد و آرزویشان موجب شده است تا آن‌ها را در این محل به خاک سپارند. ایوان‌ها و دیواره‌‌های محوطه با کاشی‌های رنگی که بی‌شباهت به میناکاری نیست و منظره‌ای بدیع و باشکوه دارد مزین شده است. مدخل حرم مطهر در جانب غربی صحن قرار دارد و از زیر طاق مخروطی بلندی که به سبک معماری گوتنبک ساخته شده و به بهترین وجهی طلاکاری شده است می‌‌گذرد.»

منبع: آلکس بارنز، سفرنامه بارنز، سفر به ایران در عهد فتحعلیشاه قاجار، ترجمه حسن سلطانی‌فر، مشهد، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، ص 60